برنامه نویسی PLC

کنترل کننده های منطقی قابل برنامه ریزی (PLC) اجزای اصلی در اتوماسیون صنعتی و سیستم های کنترل هستند. ماهیت کنترلی PLC از تغییر دکمه ساده به یک موتور تا چندین ساختار کنترلی پیچیده متغیر است. برنامه نویسی PLC یکی از وظایف مهم طراحی و پیاده سازی برنامه کنترلی بسته به نیاز مشتریان است.

خیلی از هموطنان عزیز ما به تنهایی شاید نتواند اقدام به نصب PLC و همچنین برنامه نویسی پی ال سی کنند، اما اصلا جای نگرانی نیست زیرا شرکت صنعت سازان کوشا آفرین با تجربه چندین ساله خود در زمینه انجام پروژه‌های صنعتی مختلف، تمامی خدمات نصب، راه اندازی و برنامه نویسی PLC تمامی برند‌های موجود در بازار را ارائه می‌دهد.

خدمات برنامه نویسی و راه اندازی PLC

در دنیای صنعتی پیشرفته امروز،  برنامه‌نویسی و راه‌اندازی PLC به عنوان یکی از عوامل حیاتی برای بهبود و کنترل فرآیندهای صنعتی شناخته می‌شود. این خدمات به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا اتوماسیون و کنترل دقیق‌تری بر روی تجهیزات صنعتی خود داشته باشند.

برای بهره مندی از خدمات نصب و برنامه نویسی PLC‌ های دلتا، زیمنس، فتک و ... می‌توانید با شماره تلفن 02188816973 تماس حاصل فرمایید.

پروژه های انجام شده توسط تیم راک کنترل را از لینک زیر میتوانید مشاهده فرمایید.

یک برنامه PLC شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها به صورت متنی یا گرافیکی است که منطقی را که باید برای کاربردهای بی‌درنگ صنعتی خاص پیاده‌سازی شود، نشان می‌دهد.
یک نرم‌افزار برنامه‌نویسی PLC برای یک سخت‌افزار PLC به صورت اختصاصی از سوی آن سازنده خاص در دسترس قرار میگیرد این نرم افزارها اجازه ورود و توسعه کد برنامه کاربر را می‌دهد، که در نهایت می‌توان آن را در سخت‌افزار PLC دانلود و فرآیند طبق کد و برنامه نوشته شده قابل کنترل گردد. این نرم افزار همچنین می تواند رابط ماشین و انسانی (HMI) را به عنوان یک نمایش گرافیکی از متغیرها در دسترس قرار دهد البته بعضی از برند ها نرم افزار دیگری برای توسعه HMI های خود در نظر می گیرند شرکت زیمنس که بیشترین سهم را در بازار اتوماسیون کشور از آن خود کرده است تمامی برنامه های PLC , HMI و شبکه خود را به صورت یک پارچه در یک نرم افزار به نام TIA در دسترس مهندسین قرار می دهد. هنگامی که برنامه در PLC دانلود می شود و اگر PLC در حالت Run قرار گیرد، PLC به طور مداوم مطابق برنامه کار می کند. قبل از رفتن به برنامه PLC، اصول اولیه آموزش برنامه نویسی PLC و مفاهیم اولیه آن را باید فرا گرفت و یا با توضیح انتظارات و روند فرایند یک شرکت مشاور و پیمانکار انتخاب و مراحل برنامه نویسی تا سخت افزار مانند تابلو فرمان را در اختیار آنان قرار داد.

برنامه PLC از چه مواردی تشکیل شده است؟

یک برنامه PLC شامل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها به صورت متنی یا گرافیکی است که منطقی را که باید برای کاربردهای بی‌درنگ صنعتی خاص پیاده‌سازی شود، نشان می‌دهد.
یک نرم‌افزار برنامه‌نویسی PLC برای یک سخت‌افزار PLC به صورت اختصاصی از سوی آن سازنده خاص در دسترس قرار میگیرد این نرم افزارها اجازه ورود و توسعه کد برنامه کاربر را می‌دهد، که در نهایت می‌توان آن را در سخت‌افزار PLC دانلود و فرآیند طبق کد و برنامه نوشته شده قابل کنترل گردد. این نرم افزار همچنین می تواند رابط ماشین و انسانی (HMI) را به عنوان یک نمایش گرافیکی از متغیرها در دسترس قرار دهد البته بعضی از برند ها نرم افزار دیگری برای توسعه HMI های خود در نظر می گیرند شرکت زیمنس که بیشترین سهم را در بازار اتوماسیون کشور از آن خود کرده است تمامی برنامه های PLC , HMI و شبکه خود را به صورت یک پارچه در یک نرم افزار به نام TIA در دسترس مهندسین قرار می دهد. هنگامی که برنامه در PLC دانلود می شود و اگر PLC در حالت Run قرار گیرد، PLC به طور مداوم مطابق برنامه کار می کند. قبل از رفتن به برنامه PLC، اصول اولیه آموزش برنامه نویسی PLC و مفاهیم اولیه آن را باید فرا گرفت و یا با توضیح انتظارات و روند فرایند یک شرکت مشاور و پیمانکار انتخاب و مراحل برنامه نویسی تا سخت افزار مانند تابلو فرمان را در اختیار آنان قرار داد.

کنترلر ها(Controllers)

در صنایع مختلف انواع کنترلر ها را می بینیم که افراد متخصص آنها را برای کنترل یک پروسه ویا خط تولید بزرگ نصب کرده اند. در این قسمت قصد داریم تعدادی از کنترلر ها که در جهت کنترل خطوط تولید مورد استفاده قرار می گیرند را خدمت شما دوستان معرفی کنیم و یکسری از ویژگی های آنها را شرح دهیم.

انواع کنترلر ها

CNC یا (Computer numerical control)

-CNC یا (Computer numerical control): CNC ها کنترلر کننده های عددی مبتی بر کامپیوتر هستند که خروجی نرم افزار هایی مثل Solidworks را می توان به آنها انتقال داد و نهایتا توسط برنامه نویسی در کنترلر، آنها را به ابر نقاط(G code و M code) تبدیل کرد. شما در نظر بگیرید می خواهیم سه عدد سرو موتور را در سه محور X,Y,Z کنترل کنیم؛ با تعریفی که در رابطه با ابر نقاط داشتیم پس می فهمیم که برای هر کدام از محور ها تعدادی G code و تعدادی M code تولید می شود. نکته حائز اهمیتی که وجود دارد این است که ما توسط CNC ها نمی توانیم تعداد زیادی ورودی و خروجی را کنترل کنیم؛ به این دلیل که CNC ها برای یک کار خاص مورد استفاده قرار می گیرند. نکته بعدی در رابطه با CNC ها عدم توانایی آنها در اندازه گیری و یا کنترل کمیت های فیزیکی مثل ولتاژ، وزن، توان، ویسکوزیته، جریان، فشار، جابه جایی و… است.

Micro controller

در بعضی از شرایط شما دوستان می بینید که برای کنترل یک دستگاه و یا خط تولید از Micro controller ها استفاده شده است. متخصصین که در این زمینه کار می کنند، مدارات الکترونیکی طراحی کرده و با استفاده از زبان های برنامه نویسی مثل ++C طبق خواسته کارفرما و فلسفه کنترلی دستگاه به آنها برنامه می دهند. ولی بهره بردن از این روش، ضعف بسیار بزرگی دارد و آن هم بحث قابلیت اطمینان(Reliability) است. پس اگر تصمیم بر کنترل کردن دستگاه از طریق این روش است می بایست بسیاری از فاکتور ها اعم از حذف نویز را مد نظر قرار داد؛ و دلیل این عمر آن است که اگر در این مدارات حذف نویز انجام نشود دستگاه به صورت نرمال به کار خود نمی تواند ادامه دهد.

PLC یا (Programmable Logic Controller)

خب رسیدیم به محبوب ترین و پرکاربرد ترین کنترلری که تا به الان بشر به خود دیده است؛ PLC ها یا کنترل کننده های منطقی در جهان بسیار شهرت پیدا کردند و دلیل این محبوبیت برای وجود چهار ویژگی(Flexibility , Compatibility , Capability, Reliability) است که این کنترلر ها(PLC) دارای چهار فاکتور اساسی که خدمت شما عرض کردیم هستند. PLC ها قابلیت توسعه دارند و در اشل های بزرگ می توانند تا هزاران ورودی و خروجی را ساپورت کنند.

نرم افزار های قرار گرفته بر روی CPU یک PLC

نرم افزار های قرار گرفته بر روی CPU یک PLC به دو قسمت سیستم عامل و برنامه کاربردی تقسیم میشود.
سیستم عامل تمام عملکردها، عملیات و توالی های CPU را که با کار کنترلی فرآیند مرتبط نیستند، سازماندهی می کند.
وظایف سیستم عامل شامل موارد زیر می شود :
۱- مدیریت راه اندازی مجدد و راه اندازی مجدد گرم
۲- به روز رسانی و خروجی جداول آرشیو بندی و همچنین تصویر فرآیند ورودی و خروجی
۳- اجرای برنامه کاربر
۴- تشخیص و فراخوانی وقفه ها
۵- مدیریت مناطق حافظه
۶-برقراری ارتباط با دستگاه های قابل برنامه ریزی
برنامه کاربردی ترکیبی از عملکردهای مختلف است که برای پردازش یک کار خودکار در PLC مورد نیاز است. این برنامه باید توسط کاربران ایجاد شود و سپس در CPU PLC دانلود شود. برخی از وظایف برنامه کاربردی عبارتند از:
۱- تمام شرایط برای شروع کار مشخص شده فعال باشد
۲- خواندن و ارزیابی تمام سیگنال های ورودی باینری و آنالوگ
۳- تعیین سیگنال های خروجی برای تمام سیگنال های خروجی باینری و آنالوگ
۴- اجرای وقفه ها و رسیدگی به خطاها
در بخش اتوماسیون صنعتی هم اکنون، چندین تولید کننده PLC پیشرو در سطح جهان وجود دارد که PLC های معمولی را از PLC های کوچک تا پیشرفته تولید می کنند. هر سازنده PLC نرم افزار اختصاصی خود را برای برنامه ریزی و پیکربندی سخت افزار PLC خود دارد. اما زبان برنامه نویسی PLC بسته به سازنده کمی متفاوت است. برخی از تولیدکنندگان زبان های برنامه نویسی مشترک و برخی دیگر زبان های برنامه نویسی استاندارد استفاده می کنند.
با این حال هر کدام از زبان های برنامه نویسی ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند و در ادامه در رابطه با آنها توضیح خواهیم داد. هر فلسفه کنترلی را می توان با این پنج زبان برنامه نویسی پیاده کرد اما تفاوت در تعداد خطوط برنامه و پیچیدگی آن است. برای مثال یک فلسفه کنترلی را در نظر بگیرید و آن را با دو زبان برنامه نویسی متفاوت بنویسید؛ در انتها متوجه می شوید که تعداد خط هر دو روش با یکدیگر کاملا متفاوت است و این عمر باعث می شود که برنامه نویسان از زبان های برنامه نویسی مختلف استفاده کنند. البته زبان LD در کل دنیا به عنوان یک زبان General شناخته شده است و اکثر برنامه نویسان مخصوصا در ایران از این زبان برنامه نویسی بهره می برند.
طبق استاندارد IEC61131-3 زبان های برنامه نویسی به پنج دسته تقسیم بندی می شوند که در پیوست خواهیم گفت:
Instruction List :IL Structured Text :ST Sequential Function Chart :SFC Function Block Diagram :FBD Ladder Diagram :LD:

IL: زبان برنامه نویسی: این زبان برنامه نویسی به طور کلی بیشترین استفاده را در کشور های اروپایی دارد ولی مهم ترین ویژگی این زبان در سرعت اجرای بسیار بالا منطق کنترلی است. معمولا افرادی که در گذشته با زبان اسمبلی و یا با میکرو کنترلر(Micro Controller) ها کار می کنند خیلی راحتر می توانند با این زبان برنامه نویسی کار بکنند.
ST: این زبان هم نیز مانند IL بیشترین کاربرد را در کشور های اروپایی دارد و از سرعت اجرایی بالایی هم برخوردار است. این زبان برای مهندسین جدید بسیار عالی است و افراد سیکل های کنترلی را می توانند به راحتی فرا گیرند. یکی دیگر از نکات این زبان برنامه نویسی در انجام دستورات پیچیده ریاضی است که در این بخش هم می توان امتیاز خوبی به آن داد.
دو زبان برنامه نویسی بالا جزو زبان های متنی یا نوشتاری به حساب می آیند و عمدتا برای سیکل های محاسباتی قدرت خوبی از خود به نمایش می گذارند.

SFC: موقع کار با این زبان برنامه نویسی یک فضای گرافیکی را مشاهده می کنیم که با استفاده از توابع خاص آن می توانیم سیکل های کنترلی مورد نظر را پیاده سازی کنید. ویژگی این زبان در زمان تعمیر و نگه داری دوره ای دستگاهی است که کنترلر مورد نظر با این زبان برنامه ریزی شده است. پس یکی از مزایای این زبان، راحتی شخص فنی هنگام انجام تعمیرات دوره ای است. این زبان برنامه نویسی به صورت تخصصی روی انترلاک های داخل نرم افزار کار کرده است.
FBD: این زبان هم از یکسری گیت های منطقی تشکیل شده است که ما آنهارا در قالب المان هایی به مانند بلوک می بینیم. معمولا افرادی که در زمینه الکترونیک کار کرده باشند خیلی راحتر می توانند با این زبان برنامه نویسی کار کنند.
LD: این زبان برنامه نویسی که به زبان نردبانی هم معروف است بسیار شبیه به مدارات رله کنتاکتوری(رله تکنیک) است و آن ها شما به یاد مدارات فرمان می اندازند. زمان شروع کردن به برنامه نویسی توسط این زبان برنامه نویسی معروف، شما باید برنامه خود را در بین دو خط موازی بنویسید و برنامه رو از سمت چپ شروع کرده و در نهایت در سمت راست به اتمام می رسد. هر خط از برنامه کار مختص به خود را انجام می دهد و می توانیم توسط شرط آنها را به همدیگر ربط بدهیم.
نکته: بعضی از افراد در صنعت به اشتباه می گویند که زبان برنامه نویسی LD دقیقا شبیه به مدارات رله کنتاکتوری است اما این تعریف اشتباه است و فقط میشه گفت که زبان LD شباهت هایی به مدرات فرمان دارد.
برای اتصال کامپیوتر به یک PLC و دانلود برنامه به آن هر برند دارای روش و دستگاه خاص خود است که حتی در مدل های مختلف نیز متفاوت است.
انواع مختلفی از دستگاه های برنامه نویسی برای ورود، اصلاح و عیب یابی یک برنامه PLC استفاده می شود. این دستگاه ها ترمینال برنامه نویسی و اتصال کامپیوتر PLC را به ترمینال کامپیوتر USB متصل میکند و کاربر به راحتی می تواند برنامه نوشته شده را به PLC دانلود کند
شرکت زیمنس برای اتصال PLC های خود به کامپیوتر برای برنامه نویسی خوشبختانه به سمت سادگی و کم کردن هزینه ها حرکت می کند در دو سری PLC های کوچک خود LOGO! و S7-1200 توسط یک کابل شبکه ساده ( پچ کورد ) به کامپیوتر کاربر متصل می شود و در مدل های S7-300 و S7-400 با استفاده از یک PC Adaptor به USB کامپیوتر متصل می گردد
در میان چندین زبان برنامه نویسی، منطق نردبانی، ابتدایی ترین و ساده ترین شکل برنامه نویسی PLC است که با استفاده از تعدادی المان و اتصال آنها به یک دیگر برنامه نوشته می شود ز معایب این گونه برنامه ها می توان به حجم بالای آنها نسبت به برنامه های متنی اشاره کرد چرا که نرم افزار( کامپایلر ) فهم و درک انسان را هنوز پیدا نکرده است و برای تبدیل این کد های گرافیکی به زبان ماشین ( باینری ) از حجم بالاتری از کدها استفاده می کند
۱ – تجزیه و تحلیل و دریافت ایده از برنامه کنترل
گام اولیه برای برنامه ریزی PLC این است که ایده ای را به دست آورید که برای آن یک برنامه را توسعه دهید بر روند مراحل , شرایط و انتظارات فرآیند تسلط کافی پیدا کنید
۲ – همه شرایط را فهرست کنید و طرح را با استفاده از فلوچارت دریافت کنید
برای نوشتن یک برنامه به صورت صحیح ابتدا بهترین کار نوشتن و ایجاد یک فلوچارت از فرآیند مورد نظر است , سپس تمامی ورودی و خروجی ها را جدوا بندی و شماره گذاری کنید
3 – نرم افزار برنامه نویسی PLC را باز کرده و پیکربندی کنید
بستگی به نوع CPU و ماژول های گسترش دهنده ابتدایی ترین کار پیکربندی است که در این کار قطعات متصل به هم را به CPU شناخنه و معرفی می کنیم
۴- ورودی خروجی های مورد نیاز را اضافه و به آنها آدرس دهید
در این مرحله که وارد برنامه نویسی PLC میشویم طبق فلوچارت و جداول طراحی شده به نوشتن برنامه ه صورت خط به خط ادامه می دهیم
۵ – خطاها را بررسی کنید و آن را شبیه سازی کنید.
قطعا شبیه سازی در همه بخش ها نشان داده است که می توان با صرف هزینه و زمان کمتر هدف مورد نظر را سنجیده و به تکامل مدل و برنامه کمک شایانی می کند
6 – برنامه را در حافظه CPU PLC دانلود کنید.
در آخر پس اطمینان از برنامه نوشته شده در شبیه ساز برنامه را به PLC دانلود کرده و به حالت RUN می رویم دقت شود که هر برنامه جدیدی در ابتدا باید به صورت آنلاین تست سرد گرفته شود به این صورت که با اتصال کامپیوتر به PLC خط های برنامه را یک به یک جداگانه استارت و نتیجه را در فرآیند مشاهده می نمایم.
شرکت صنعت سازان کوشاآفرین با بیش از 10 سال سابقه در زمینه برنامه نویسی انواع PLC در خدمت شما می باشد.

برای بهره مندی از خدمات نصب و برنامه نویسی PLC‌ های دلتا، زیمنس، فتک و ... می‌توانید با شماره تلفن 02188816973 تماس حاصل فرمایید.